ĐƠN RĂNG CƯA - 包疮叶

Còn gọi là đok ton, kok tap (Lào).

Tên khoa học Maesa indica Wall (Boebotrys indica Roxb).

Thuộc họ Đơn nem (Myrsinaceae).

Đơn răng cưa - Maesa indica

A. MÔ TẢ CÂY

Đơn răng cưa là một cây nhỏ, nhẵn, trừ những cành non và cụm hoa hơi có lông. Thân gầy, có gân dọc, có bì khổng. Lá hình thuôn dài 8-13cm, rộng 3-9cm, cuống lá hình máng phía trên, dài 1-2cm. Hoa trắng mọc thành chùm đơn hay phân nhánh ở phần ba phía dưới. Quả hình trứng, đường kính 3mm nhẵn hay hơi có những gân dọc nổi, vỏ quả ngoài cứng, rất mỏng. Nhiều hạt, mặt nhăn nheo, nhiều cạnh, dài 0,6mm. Mùa hoa tháng 2, mùa quả tháng 10.

B. PHÂN BỐ, THU HÁI VÀ CHẾ BIẾN

Mọc hoang ở khắp nơi trong nước ta, nhiều nhất ở miền Bắc và miền Trung. Còn  thấy ở Trung Quốc.

Thường người ta hái lá tươi về dùng.

C. THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Chưa thấy tài liệu nghiên cứu, chỉ mới biết trong lá có chất độc đối với cá.

D. CÔNG DỤNG VÀ LIỀU DÙNG

Nhân dân thường dùng lá cây này chữa mẩn ngứa dị ứng, mề đay dưới hình thức giã nát xào với mỡ bôi lên những nơi mẩn ngứa dị ứng đã rửa sạch. Còn có thể nấu nước tắm. Thường chỉ dùng ngoài, liều lượng tùy theo nơi mẩn ngứa to hay nhỏ.

Một số nơi dùng làm lá gói nem, hay ăn cùng với nem mặc dầu trên thực nghiệm lá độc với cá.

Chú thích: Ngoài cây đơn răng cưa nói trên, người ta còn dùng với tên đơn răng cửa hay đơn núi, đơn trâu đok tu pa (Lào) cây Maess balansae Mez, thuộc cùng họ. Cùng một công dụng và cách dùng.